Samen Zelfredzaamheid verhogen met PAT
Binnen Careyn werken we op verschillende manieren aan het verhogen van zelfredzaamheid bij de cliënten. Zo zijn er in de regio DWO-NWN zelfredzaamheidsteams actief, is er in Utrecht West een traject met Reable Nederland doorlopen en worden er hulpmiddelenspreekuren georganiseerd in Utrecht Stad. Verder werken alle wijkteams met zelfredzaamheidskoffers om verschillende hulpmiddelen te laten zien aan de cliënten.
In district ZHE is het Preventief Actie Team al sinds januari 2023 van start. Als PAT-team begeleiden ze wijkteams om cliënten zelfredzamer te maken. Dit onder het motto: van zorgen voor naar zorgen dat. Maar hoe werkt het PAT-team precies en wat hebben ze de afgelopen jaren geleerd? We gingen in gesprek met kwaliteitsverpleegkundige Ramona Wilschut en wijkverpleegkundigen Caroline Smeets en Romilde Labrijn.
Hoe ziet de werkwijze van het PAT-team er ongeveer uit?
Caroline: “Het PAT-team begeleid wijkteams met het kijken naar zelfredzaamheid van cliënten. Hierbij gaan we samen met het wijkteam de (zorg)vraag afpellen. Dit doen we aan de hand van de cirkel van vijf. Ten eerste vragen we ons af: Wat kan de cliënt nog zelf of zelf aanleren? Ten tweede wat kan de cliënt zelf met behulp van (digitale) hulpmiddelen en aanpassingen? Ten derde wat kan de cliënt samen met mantelzorg oppakken en als vierde wat kan het sociaal netwerk hierin betekenen? Als laatste (vijfde stap) kijken we pas of er nog een zorgvraag overblijft voor het wijkteam of dat we moeten doorverwijzen.”
Welke successen zijn er behaald, heb je een voorbeeld?
Romilde: “Wat we zien is dat je als PAT-team twee paden bewandelt: aan de ene kant kijk je naar de cliënten, want je loopt ook mee in de routes, je leert de cliënten kennen en daarbij ga je – per cliënt- kijken naar wat er goed gaat of wat we kunnen verbeteren met bijvoorbeeld een hulpmiddel. Aan de andere kant kijk je naar de collega’s, want ook de collega’s moeten anders naar zorg gaan kijken en een nieuwe mindset krijgen; anders verandert er niets. In de verschillende regio’s binnen ZHE zijn we hier met elkaar mee bezig en daar leer je van. Zo kunnen we goede voorbeelden met elkaar delen om teams daarin mee te nemen.”
Caroline: “Zodoende helpen we de wijkteams zelfredzaam te worden in het zelfredzaam maken van hun cliënten. Het is wel altijd een stuk maatwerk: wat bij het ene team werkt, hoeft bij het ander niet te werken. Sommige teams zijn al best wel ver in het zelfredzaam maken van cliënten. Maar we kunnen altijd nog een stapje hoger gaan en dat is het ook wel het leuke van het preventief actieteam. Je loopt die routes mee en gaat kijken op welk punt het team staat. Op basis daarvan gaan we interventies inzetten. Denk aan het spelen van het zelfredzaamheidsspel of het triagespel. Of dat we organiseren themabijeenkomsten op het gebied van reablement, positieve gezondheid of klinische lessen over methodisch werken. Wanneer er een ethisch dilemma in het team speelt kunnen we een moreel beraad organiseren. Of wanneer er veel arbo-technisch vragen zijn, schakelen we een arbo-coach in.”
Romilde: “We zagen wel dat er bepaalde thema’s voorkwamen bij meerdere teams. We hebben er bijvoorbeeld voor gekozen om de bedrijfsfysio in te zetten en die is bij alle teams geweest om daar al meteen actie op te ondernemen.”
Wat staat er in 2025 nog te gebeuren?
Caroline: “We hebben alle ervaringen getrechterd en uiteindelijk zijn we tot een 12-wekenprogramma gekomen. We hebben bepaalde thema’s geïdentificeerd zoals wassen- kleden, steunkous-zorg, ogendruppels – en zalf, medicatiepleisters en crème smeren. Op deze thema’s zijn werkwijze gemaakt volgens de cirkel van vijf. Hierdoor krijgen teams inspiratie in het omdenken van de (zorg)vraag van de cliënt. Per team kan het verschillend zijn welke thema’s ze inzetten omdat elke cliëntenpopulatie verschilt.”
Romilde: “We leren zorgprofessionals de vragen vanuit cliënten te spiegelen: Kan jij zelf als zorgprofessional je rug helemaal wassen zonder hulpmiddel? ” Een soort van ‘omdenken’ dus. Wat ik wel merk is dat collega’s het nog lastig vinden om naast de cliënt te staan met hun handen op de rug. Dus dan wassen ze maar die rug. Want ja, dan ben je toch ergens mee bezig. Maar daar gaat het eigenlijk helemaal niet zo om. Je wilt natuurlijk dat die mensen zoveel mogelijk zelf kunnen doen en dat is ook een beetje wat ik bedoel met logisch nadenken: als je moe bent na het douchen, ga dan in de avond douchen en daarna meteen naar bed. Dus dat is echt op een andere manier gaan omdenken.”
Caroline: “Of als je iemand met COPD hebt, die zich niet meer kan wassen. Vaak ligt het probleem dan in uithoudingsvermogen. Een tip kan dan zijn ga je die douchebeurt in stukjes oppakken en ga dan bijvoorbeeld ook zittend douchen en na een douchebeurt je badjas aan. Dus dat zijn ook eigenlijk op een andere manier kijken naar zorg.”
Romilde: “Wat je vaak ziet is in de druk van de dag wordt dan gekeken in de agenda. Oké, dit moet gebeuren. Iemand moet geholpen worden met douchen en dan doen we dat gewoon. Maar wat is het doel bij deze cliënt Over drie maanden moet hij of zij het zelf gaan doen en dan ga je diegene niet helpen door alles over te nemen. Je moet kijken: oké, hoe lang hebben we nog en wat kunnen we doen om diegene inderdaad zelfstandig te maken? Als PAT-team zijn we ook daarmee bezig om vanuit het doel te werken dat met de cliënt is vastgesteld.”
Ramona: “Een mooie stap die we gaan zetten vanuit het PAT-team is om ook aan de slag te gaan met zelfredzaamheid in de intramurale setting. Wat Caroline ook zegt: het kan altijd een stapje hoger en beter. Maar de teams zijn eigenlijk zo goed bezig in de wijk dat dat juist inspireert om dat ook intramuraal te gaan doen. Dus daar gaan we in 2025 mee aan de slag. Eind maart hebben we een kick-off en gaan we een planning maken over hoe we de verpleeghuiszorg van morgen gaan inrichten met betrekking tot zelfredzaamheid.”
